თანამედროვე წარმოებაში, ჩაძირვითი ოქრო და ოქროთი მოპირკეთება ზედაპირული დამუშავების გავრცელებული მეთოდებია, რომლებიც ფართოდ გამოიყენება პროდუქტის ესთეტიკის, კოროზიისადმი მდგრადობის, გამტარობის და სხვა თვისებების გასაუმჯობესებლად. თუმცა, ამ ორი პროცესის ხარჯების სტრუქტურაში მნიშვნელოვანი განსხვავებებია. ამ განსხვავებების სიღრმისეულ გაგებას დიდი მნიშვნელობა აქვს საწარმოებისთვის, რათა გონივრულად შეარჩიონ პროცესები, გააკონტროლონ წარმოების ხარჯები და გააუმჯობესონ ბაზრის კონკურენტუნარიანობა.

პროცესის პრინციპები და ხარჯების საფუძველი

ოქროს მოოქროვის პროცესი, რომელიც ჩვეულებრივ ქიმიურ ოქროს მოოქროვას გულისხმობს, არის პროცესი, რომელიც იყენებს ქიმიურ ჟანგვა-აღდგენით რეაქციებს ოქროს ფენის დასალექად სუბსტრატის მასალის, მაგალითად, PCB დაფის სპილენძის ზედაპირზე. პრინციპი იმაში მდგომარეობს, რომ ოქროს მარილების შემცველ ხსნარში ოქროს იონები აღდგება სპეციფიკური აღმდგენი აგენტის მეშვეობით და თანაბრად ილექება სუბსტრატის ზედაპირზე. ეს პროცესი არ საჭიროებს გარე დენს, შედარებით რბილია და აღჭურვილობის მიმართ შედარებით მარტივი მოთხოვნები აქვს. თუმცა, ოქროს მოოქროვის პროცესი მოითხოვს პარამეტრების ზუსტ კონტროლს, როგორიცაა ხსნარის შემადგენლობა, ტემპერატურა და pH მნიშვნელობა, რათა უზრუნველყოფილი იყოს ოქროს ფენის ხარისხისა და სისქის ერთგვაროვნება. ოქროს შედარებით ნელი ჩაძირვის პროცესის გამო, სასურველი ოქროს ფენის სისქის მისაღწევად საჭიროა დამუშავების უფრო ხანგრძლივი დრო, რაც გარკვეულწილად ზრდის დროის ხარჯებს.

ოქროთი მოპირკეთების პროცესი ძირითადად ელექტროლიზის პრინციპით ხორციელდება. ელექტროლიტურ უჯრედში დასამუშავებელი სამუშაო ნაწილი გამოიყენება კათოდად, ხოლო ოქრო - ანოდად და თავსდება ოქროს იონების შემცველ ელექტროლიტში. როდესაც მასში ელექტრული დენი გადის, ოქროს იონები კათოდზე ელექტრონებს იძენენ, ოქროს ატომებად იშლება და სამუშაო ნაწილის ზედაპირზე ილექება. ამ პროცესს შეუძლია სამუშაო ნაწილის ზედაპირზე შედარებით სქელი ოქროს ფენის სწრაფად დალექვა, ხოლო წარმოების ეფექტურობა შედარებით მაღალია. თუმცა, ელექტროლიზის პროცესი მოითხოვს სპეციალიზებულ ელექტრომომარაგების აღჭურვილობას, რაც დიდ მოთხოვნებს უყენებს აღჭურვილობის სიზუსტესა და სტაბილურობაზე. შედეგად, აღჭურვილობის შეძენისა და მოვლა-პატრონობის ხარჯებიც შესაბამისად იზრდება.

ოქროს მასალის გამოყენების ღირებულების სხვაობა

რაც შეეხება გამოყენებული ოქროს რაოდენობას, მოოქროვის პროცესი, როგორც წესი, მეტ ოქროს მოითხოვს. რადგან მოოქროვით შესაძლებელია შედარებით სქელი ოქროს ფენის დალექვა, მისი სისქის დიაპაზონი, როგორც წესი, 0.1-დან 2.5 მკმ-მდე მერყეობს. ამის საპირისპიროდ, ოქროს ჩაძირვის პროცესით მიღებული ოქროს ფენა უფრო თხელია. მაგალითად, PCB დაფების გამოყენებისას, მოოქროვის პროცესში ოქროს ფენის სისქე, როგორც წესი, დაახლოებით 0.05-0.15 მკმ-ია. ოქროს ფენის სისქის ზრდასთან ერთად, მოოქროვის პროცესისთვის საჭირო ოქროს მასალის რაოდენობა წრფივად იზრდება. გარდა ამისა, ელექტროლიზის პროცესის დროს, დალექვის იონების უწყვეტი მიწოდებისა და ელექტრომოოქროვის ეფექტის სტაბილურობის უზრუნველსაყოფად, ელექტროლიტში ოქროს იონების კონცენტრაცია გარკვეულ დონეზე უნდა შენარჩუნდეს, რაც ნიშნავს, რომ წარმოების პროცესში მეტი ოქროს მასალა მოიხმარება.

გარდა ამისა, ოქროს მასალების ფასების რყევებს განსხვავებული გავლენა აქვს ორივე პროცესის ხარჯებზე. ოქროს ჩაძირვის პროცესში გამოყენებული ოქროს მასალის შედარებით მცირე რაოდენობის გამო, ოქროს ფასების რყევების დროს ღირებულების ცვლილება შედარებით მცირეა. რაც შეეხება მოოქროვის პროცესს, რომელიც მნიშვნელოვნად არის დამოკიდებული ოქროს მასალებზე, ოქროს ფასის ნებისმიერი რყევა მნიშვნელოვან გავლენას მოახდენს მის ღირებულებაზე. მაგალითად, როდესაც საერთაშორისო ოქროს ფასი მკვეთრად იზრდება, მოოქროვის პროცესის ღირებულება სწრაფად გაიზრდება, რაც მნიშვნელოვან ხარჯებზე ზეწოლას მოახდენს საწარმოებზე.

აღჭურვილობისა და შრომის ხარჯების შედარება

ოქროს ჩაძირვის პროცესისთვის საჭირო აღჭურვილობა შედარებით მარტივია, ძირითადად მოიცავს რეაქციის ავზს, ხსნარის ცირკულაციის სისტემას, ტემპერატურის კონტროლის მოწყობილობას და ა.შ. ამ მოწყობილობების საწყისი შეძენის ღირებულება შედარებით დაბალია და ყოველდღიური ექსპლუატაციის დროს, მოვლა-პატრონობის ღირებულებაც მაღალი არ არის. შედარებით სტაბილური პროცესის გამო, ოპერატორების ტექნიკური მოთხოვნები ძირითადად ფოკუსირებულია ხსნარის პარამეტრების მონიტორინგსა და რეგულირებაზე, ხოლო პერსონალის მომზადების ღირებულება შედარებით დაბალია.

ოქროს მოოქროვების პროცესისთვის საჭიროა სპეციალიზებული ელექტრომოოქროვების კვების წყაროები, გამასწორებლები, ელექტრომოოქროვების ავზები, ასევე რთული ფილტრაციისა და ცირკულაციის სისტემები და სხვა აღჭურვილობა. ეს მოწყობილობები არა მხოლოდ ძვირია, არამედ ექსპლუატაციის დროს დიდი რაოდენობით ელექტროენერგიას მოიხმარენ, რაც იწვევს აღჭურვილობის მაღალ ცვეთას და ენერგიის მოხმარების ხარჯებს. ამავდროულად, ელექტროლიზის პროცესს აქვს უკიდურესად მკაცრი კონტროლის მოთხოვნები პროცესის პარამეტრებისთვის, როგორიცაა დენის სიმკვრივე, ძაბვა, ელექტრომოოქროვების დრო და ა.შ. ნებისმიერი პარამეტრის ნებისმიერი გადახრა შეიძლება გამოიწვიოს ოქროს ფენის ხარისხის პრობლემები. ეს მოითხოვს ოპერატორებისგან მაღალი პროფესიული უნარების და მდიდარი გამოცდილების ქონას, ხოლო როგორც მექანიკური ტრენინგის, ასევე ადამიანური რესურსების ღირებულება შედარებით მაღალია.

სხვა ხარჯების ფაქტორების გათვალისწინება

ფაქტობრივი წარმოებისას, არსებობს სხვა ფაქტორებიც, რომლებსაც შეუძლიათ გავლენა მოახდინონ ორივე პროცესის ხარჯებზე. მაგალითად, ოქროს მოოქროვის პროცესში ხსნარის მომზადებისა და მოვლა-პატრონობისას საჭიროა სხვადასხვა ქიმიური რეაგენტები. მიუხედავად იმისა, რომ ამ რეაგენტების ღირებულება შედარებით დაბალია, ვიდრე ოქროს მასალების, ის მაინც მნიშვნელოვან ხარჯს წარმოადგენს ხანგრძლივი პერიოდის განმავლობაში. გარდა ამისა, ოქროს დალექვის პროცესში წარმოქმნილი ჩამდინარე წყლები შეიცავს მძიმე მეტალებს და ქიმიურ ნივთიერებებს, რომლებიც საჭიროებენ სპეციალიზებულ დამუშავებას გარემოს დაცვის სტანდარტების დასაკმაყოფილებლად. ჩამდინარე წყლების დამუშავების ღირებულებაც არ შეიძლება იგნორირებული იყოს.

მოოქროვის ელექტროლიტური პროცესის დროს, არასწორი პროცესის კონტროლის გამო, შეიძლება წარმოიშვას პრობლემები ოქროს ფენის ხარისხთან დაკავშირებით, როგორიცაა ოქროს ფენის არასაკმარისი ადჰეზია და არათანაბარი სისქე. ამ პრობლემების წარმოშობის შემდეგ, სამუშაო ნაწილები ხშირად საჭიროებენ ხელახლა დამუშავებას, რაც არა მხოლოდ ზრდის მასალისა და დროის ხარჯებს, არამედ შეიძლება გამოიწვიოს წარმოების ეფექტურობის შემცირებაც. გარდა ამისა, მოოქროვის პროცესს მაღალი მოთხოვნები აქვს წარმოების გარემოს მიმართ. აუცილებელია სახელოსნოს სისუფთავისა და სტაბილური ტემპერატურისა და ტენიანობის შენარჩუნება, რაც გარკვეულწილად გაზრდის წარმოების ხარჯებს.

ოქროს ჩაძირვისა და ოქროს მოოქროვების პროცესს შორის ფასში მრავალი განსხვავებაა. როდესაც საწარმოები ირჩევენ პროცესებს, მათ არ შეუძლიათ მხოლოდ ფასის მიხედვით შეაფასონ. მათ ასევე უნდა გაითვალისწინონ ისეთი ფაქტორები, როგორიცაა პროდუქტის შესრულების მოთხოვნები, წარმოების მასშტაბი და ბაზარზე პოზიციონირება. მასშტაბური წარმოების პროექტებში, სადაც ხარჯების კონტროლს დიდი მნიშვნელობა აქვს, თუ პროდუქტს არ აქვს განსაკუთრებით მაღალი მოთხოვნები ოქროს ფენის სისქისა და ცვეთამედეგობის მიმართ, ოქროს ჩაძირვის პროცესის ღირებულება აშკარაა. ზოგიერთი მაღალი კლასის პროდუქტისთვის, როგორიცაა აერონავტიკის ელექტრონული აღჭურვილობა, პროდუქტის შესრულებისა და გარეგნობის მოთხოვნები უკიდურესად მაღალია. მაშინაც კი, თუ ოქროს მოოქროვების პროცესი ძვირია, საწარმოებმა მაინც შეიძლება აირჩიონ ეს პროცესი პროდუქციის მაღალი ხარისხის მოთხოვნების დასაკმაყოფილებლად. მხოლოდ სხვადასხვა ფაქტორების ყოვლისმომცველი აწონვით შეუძლიათ საწარმოებს გააკეთონ საკუთარი განვითარებისთვის შესაფერისი პროცესის არჩევანი და მაქსიმალურად გაზარდონ ეკონომიურობა.